De kopermijn van Falun

De kopermijn van Falun staat op de UNESCO werelderfgoedlijst.Foto: ZwedenWeb / Jasper Metselaar

De trappen in de mijn.Foto: Ruud Wassink

De kerstboom die nooit zijn naalden verliest.Foto: Ruud Wassink

Het mijnmuseum.Foto: ZwedenWeb / Jasper Metselaar

Stora stöten / The great pit.Foto: Ruud Wassink

Een overblik over de kopermijn en het mijnmuseum, met de twee skischansen in de achtergrond.Foto: Ruud Wassink

Een beenamputatie in het mijnmuseum.Foto: ZwedenWeb / Jasper Metselaar

❮❯

Wie in Falun aankomt ziet waarschijnlijk als eerste de twee kenmerkende skischansen die boven de stad uit torenen. Toch zijn het niet deze schansen die Falun tot een unieke plaats maken, wat Falun echt bijzonder maakt is de kopermijn (Falu Gruva) met een geschiedenis van ruim 1000 jaar. Het gebied rond Falun staat vanwege deze spannende geschiedenis dan ook op de werelderfgoedlijst van Unesco.

In augustus 2022 zijn we samen met een gids de mijn ingegaan voor een rondleiding die ons uiteindelijk tot 67 meter onder de grond bracht. De rondleidingen worden gehouden in het Zweeds of in het Engels. Wij kozen voor een rondleiding in het Engels omdat niet iedereen in ons gezelschap de Zweedse taal sprak. 
Voordat we aan ons avontuur konden beginnen werden we voorzien van een regencape en een veiligheidshelm.  Onder de grond is het namelijk vochtig en op sommige plaatsen is het “plafond” erg laag.

The lady of the mine

Nadat Isak, onze gids, ons verteld heeft over het ontstaan van “The great pit” (Stora Stöten) is het tijd om echt de mijn in te gaan, maar uiteraard niet voordat ons over The Lady of the Mine (Gruvfrun) verteld was. De Lady of the Mine waakt over de mijn en de vroegere mijnwerkers hielden zich aan de volgende regels om haar niet kwaad te maken: niet roepen, niet vloeken en niet spugen. En uiteraard moet je aankomst melden door bij binnenkomst drie keer te kloppen. Wij namen geen risico en hebben keurig 3 keer geklopt. 
Eenmaal binnen in de mijn kregen we een beeld hoe het geweest moet zijn om tijdens de 17e eeuw in de mijn te werken. De 17e eeuw was de absolute glorietijd voor de kopermijn in Falun, die in die tijd voor een derde van al het koper in Europa zorgde. Na een tijdje gelopen te hebben kwamen we bij een soort emmer die gebruikt werd als lift om erts naar boven te hijsen, maar ook om personen naar beneden te brengen. 7 personen konden gelijktijdig naar beneden gebracht worden en iedere persoon had 1 been in “de emmer” en 1 been erbuiten. 
Je kunt je voorstellen dat ongelukken niet ongebruikelijk waren.  Vooral niet als je bedenkt dat er gedurende die periode ook erg veel alcohol gedronken werd. Systembolaget, het staatsmonopolie op de verkoop van alcohol dat nog steeds bestaat, heeft zijn oorsprong dan ook in Falun. De leiding van de groeve had genoeg van de overmatige consumptie en vroeg de koning om de alcoholverkoop te controleren. Op het hoogtepunt (of dieptepunt) dronk men 45 liter alcohol per persoon/per jaar, inclusief vrouwen en kinderen. Dus de echte drinkers lagen waarschijnlijk op een veel hoger verbruik.

Het kerstcadeau

Aan het einde van de rondleiding kwamen we terecht bij het kerstcadeau. Dit is een ruimte waar vlak voor de kerstdagen erts gevonden werd. Hier staat ook een echte kerstboom er die nooit zijn naalden verliest. Dat komt omdat kopervitriool in combinatie met de koude lucht deze conserveert. 

Duisternis

Aan het einde van de rondleiding laat Isak ons nog even zien hoe donker de mijn is wanneer er helemaal geen verlichting is. Dit is een bijzondere ervaring die je maar op weinig plaatsen kunt beleven.

Het mijnmuseum

Na onze rondleiding hebben we het bovengrondse mijnmuseum bezocht. Hier leer je veel over de geschiedenis van de groeve, het ontstaan van het eerste noodhospitaal van Zweden en over alle verschillende metalen en mineralen die in de loop der jaren in en rond Falun gevonden zijn.
Grote delen van de tentoonstelling zijn ook aangepast voor kinderen. Het museum kan je ook bezoeken zonder de ondergrondse mijnrondleiding.

Creutz Lave, een bovengronds symbool voor de kopermijn.Foto: Ruud Wassink