Werken en stage lopen

Hieronder wil ik proberen wat algemene zaken over werken (en stage lopen) in Zweden te behandelen. Individuele situaties kunnen echter sterk verschillen, en het is dan ook altijd een veelvuldig terugkerend onderwerp geweest op het ZwedenWeb forum.

Formaliteiten

Zweden is EU land en EU burgers kunnen dus in principe zonder problemen aan de slag, of zich voor kortere of langere tijd in Zweden vestigen. Om te mogen werken heb je een zgn. "personnummer" (PNR) nodig, maar dat krijg je zonder problemen als je werk hebt. Voor studenten wordt door de gastuniversiteit (indien van toepassing) vaak een tijdelijk nummer aangemaakt (dit heeft echter geen officiële status en dient slechts om de interne computersystemen tevreden te houden). 
Wie tijdelijk in Zweden werkt maar nog in het buitenland woont, kan eventueel in aanmerking komen voor zgn. SINK belasting, dit is een vaste belasting van 25% maar dan kun je verder ook niets aftrekken. Het scheelt in ieder geval een hoop gedoe.

Diploma's

Voor sommige banen heb je bepaalde diploma's nodig, bijvoorbeeld in de zorg. Voor veel van dit soort zaken kun je terecht bij Socialstyrelsen, een instantie die diverse buitenlandse beroepsdiploma's beoordeelt. Voor het formeel erkennen/beoordelen van buitenlandse studies kun je bij Universitets- och högskolerådet (UHR) terecht, zij zijn aangesloten bij ENIC-NARIC. Vaak kun je in geval van studie of stage aan een Zweedse universiteit of högskola lokaal ook een beoordeling van eerdere studies krijgen.

Arbetsförmedlingen, het arbeidsbureau in Zweden.

Hoe kom ik aan werk/stage?

Voor wie van plan is permanent of in ieder geval voor een langere periode naar Zweden te gaan gelden er, behalve wellicht een zekere dosis geluk, meestal drie sleutelwoorden: motivatie, voorbereiding en doorzettingsvermogen. Voor een korter verblijf speelt dat natuurlijk ook, maar wellicht in mindere mate. 
Het is moeilijk aan te geven wat er voor nodig is om er een succes van te maken, maar na één zomervakantie alles achterlaten en met een roze bril op naar Zweden trekken is wellicht geen goed plan. Helaas valt het vinden van werk of een stageplek vanuit het buitenland meestal niet mee, dat is niet uniek voor Zweden trouwens. Zorg er bij een sollicitatie (of die nu open of gericht is) voor dat je laat merken dat je weet aan wie je schrijft, wat het bedrijf/de instelling doet, en geef aan wat je denkt te gaan/kunnen doen (de Zweden zelf zijn daar meestal niet zo goed in, dus het is ook een manier om jouw brief of e-mail er uit te laten springen. Daarnaast is het voor de ontvanger dan makkelijker om er iets mee te doen).
Helaas komt het vrij vaak voor dat je geen antwoord krijgt (vandaar dat doorzettingsvermogen wel handig is). Dat hoeft geen onbeleefdheid te zijn, het kan ook zijn dat je brief of bericht een rondreis door het bedrijf maakt en uiteindelijk ergens onder op een stapel belandt. Na enige tijd eens bellen kan geen kwaad. Dat is trouwens een truc die ook bij officiële instanties goed werkt, na persoonlijk contact wordt de service vaak ineens een stuk beter. 

Op het werk

Besluitvorming doen de Zweden het liefst door consensus. En als ze ergens niet uitkomen, dan zijn ze het in ieder geval "eens dat ze het oneens zijn". Hoofdelijke stemming tijdens vergaderingen heb ik dan ook nog nooit meegemaakt. Het uitgebreid "raadplegen" van ondergeschikten voordat er allerlei besluiten worden genomen is zeer gebruikelijk, alleen is dit niet altijd een vorm van raadplegen/inspraak, soms is het gewoon voor de vorm en staat het besluit al vast. 
Over de vraag of de Zweden hard werken verschillen de meningen nogal. De indruk bestaat dat de gemiddelde Zweed het redelijk kalm aan doet. Maar er zijn natuurlijk uitzonderingen, al wordt dat niet altijd door iedereen gewaardeerd. De Zweden houden er niet zo van als iemand boven het maaiveld uitsteekt, en een collega die beter is en harder werkt is niet alleen een bedreiging maar wekt ook de nodige beroepsjaloezie op. Een zaak die ook opvalt, is het zogenaamde thuis werken. In bijvoorbeeld Nederland is het niet zo vreemd om eens een paar dagen ongestoord thuis te werken als er een lijvig rapport gelezen of geschreven moet worden. Maar in Zweden is het, als het soort werk het toelaat natuurlijk, niet ongebruikelijk om van thuis werken een gewoonte te maken. Veel Zweden nemen 4 weken zomervakantie op en verdwijnen dan voor twee maanden naar de zomerstuga. Sommigen vinden het genoeg als ze telefonisch bereikbaar zijn. Aan de andere kant zijn er ook mensen die tijdens vakantie vanaf hun hotel e-mail lezen en schrijven.

Bovenstaande tekst is voor ZwedenWeb geschreven door: Leo de Vin (Leo)